Podobnie jak w Polsce, działalność gospodarcza w Ukrainie może być prowadzona bezpośrednio przez osobę fizyczną (jednoosobowa działalność gospodarcza) albo przez utworzoną w tym celu osobę prawną.
Jeśli dana osoba chce sama prowadzić działalność gospodarczą, musi zarejestrować się jako indywidualny przedsiębiorca, określany jako tzw. “FOP” (od: фізична особа підприємець – fizyczna osoba przedsiębiorca).
Osoba prawna może działać w formie przedsiębiorstwa prywatnego (szczególnego podmiotu, który nie znajduje bezpośredniego odpowiednika w polskim prawie), spółki jawnej, spółki komandytowej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub z dodatkową odpowiedzialnością, spółki akcyjnej lub przedstawicielstwa zagranicznego, w zależności od celu działalności.
Rozważmy bardziej szczegółowo argumenty przemawiające za daną formą prowadzenia działalności gospodarczej oraz warunki ich rejestracji.
FOP mają prostą procedurę rejestracji, system opodatkowania i raportowania.
Do zarejestrowania osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą wymagany jest paszport, wydana przez Urząd Skarbowy karta rejestracyjna podatnika oraz wniosek. Cudzoziemcy mogą być zarejestrowani jako jednoosobowa działalność gospodarcza, jeśli posiadają kartę meldunkową podatnika w Ukrainie oraz zezwolenie na pobyt czasowy lub stały w Ukrainie, potwierdzające legalność ich pobytu.
Rejestracji FOP można dokonać online w specjalnej aplikacji służb państwowych – Diya, lub osobiście we właściwym organie administracji publicznej, u tzw. rejestratora stanu. Podczas rejestracji należy wskazać rodzaj działalności, jaką dana osoba planuje prowadzić zgodnie z KVED (klasyfikacja rodzajów działalności gospodarczej) i wybrać formę opodatkowania. W przypadku wyboru uproszczonego podatku, roczny obrót jest ograniczony i nie może przekroczyć pewnej kwoty (np. 1167-krotność płacy minimalnej) – wówczas stawka podatku może wynosić 3 lub 5 proc. Deklaracje podatkowe są składane kwartalnie. Dodatkowo oczywiście uiszczana być musi składka na ubezpieczenia społeczne.
Jeśli skala działalności, którą zamierza się prowadzić, nie jest duża, to jednoosobowa działalność gospodarcza jest bardzo wygodną formą działalności. Należy jednak pamiętać, że FOP, jako indywidualny przedsiębiorca, odpowiada za swoje zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą całym swoim majątkiem, co stanowi podstawowe ryzyko prowadzenia działalności w takiej formie.
Obcokrajowcy mogą być wspólnikami osób prawnych na Ukrainie.
Rejestracja osoby prawnej w Ukrainie odbywa się – podobnie zresztą jak w przypadku FOP – we właściwym organie administracji publicznej, u tzw. rejestratora stanu. Nie jest to więc organ sądowy, w odróżnieniu od systemu rejestracji przedsiębiorców korporacyjnych w Polsce (KRS). Funkcję rejestratora stanu mogą też pełnić notariusze. W każdym przypadku notariusz musi poświadczyć podpisy na dokumentach, a samej rejestracji może dokonać zarówno rejestrator stanu, jak i notariusz. Z uwagi na wyższe koszty, rejestracja notarialna ma miejsce rzadziej.
Wybór odpowiedniego rodzaju osoby prawnej zależy oczywiście od wielu czynników w tym od wielkości kapitału do zainwestowania, spodziewanych źródeł przyszłego finansowania, akceptowanegoj skali ryzyka, oraz wyznaczonych celów, w tym zwłaszcza spodziewanych dochodów. Ważnym punktem jest sporządzenie specjalnej karty, która będzie odpowiadała określonym wymogom formalnym.
Dla zarejestrowania osoby prawnej, jej założyciel lub osoba upoważniona musi przedłożyć rejestratorowi: odpowiedni formularz rejestracyjny, protokół założycieli z decyzji o utworzeniu osoby prawnej w oryginale lub kopii poświadczonej notarialnie; 2 egzemplarze oryginału wzmiankowanej wyżej specjalnej karty, jak również dokumenty poświadczające tożsamość osoby dokonującej zgłoszenia (w przypadku obcokrajowca będzie to paszport).
Konieczne jest również określenie wielkości kapitału docelowego. Obecnie zniesiono minimalny próg kwotowy w tym zakresie – może on wynosić nawet 1 UAH. Jednakże w przypadku niektórych rodzajów działalności takie minimum jest określone przez przepisy szczególne (wymagane jest to między innymi przy obrocie papierami wartościowymi, giełdach, bankach, działalności touroperatorów, agencji informacyjnych itp.).
Rejestrator podejmuje decyzję o rejestracji osoby prawnej lub o odmowie rejestracji w ciągu 24 godzin od złożenia prawidłowo skompletowanego pakietu dokumentów. Szanse na szybkie uzyskanie pozytywnej decyzji i rozpoczęcie biznesu zdecydowanie zwiększa więc skorzystanie z pomocy prawnej specjalistów.