Partnerstwo publiczno-prywatne na Ukrainie to, podobnie jak w Polsce, system relacji między podmiotami publicznymi i prywatnymi, w ramach którego łączy się zasoby każdego z nich, wraz z odpowiednim ryzyka i odpowiedzialności, dla podjęcia i prowadzenia obliczonej z reguły na dłuższy okres współpracy. Współpraca te polega na: 1) tworzeniu nowych obiektów lub modernizacji takich obiektów już istniejących, które wymagają przyciągnięcia inwestycji oraz 2) późniejszym wykorzystywaniu tych obiektów, zgodnie z wcześniej ustalonymi zasadami.
Partnerstwo publiczno-prywatne (dalej: „PPP”) jest identyfikowane jako jeden z kluczowych mechanizmów realizacji polityki modernizacji ukraińskiej gospodarki i rozwiązywania ważnych problemów społeczno-gospodarczych. Realizacja celów publicznych jest bowiem najistotniejszym elementem współpracy w ramach PPP z perspektywy podmiotów publicznych. O wysokiej skuteczności takiej formy interakcji między państwem lub samorządem a biznesem świadczą rozwiązania znane z niektórych innych krajów, w których tego rodzaju mechanizmy stały się popularne w praktyce. Perspektywa powojennej odbudowy Ukrainy zdaje się dodatkowo zwiększać potencjał wykorzystania tej konstrukcji.
Realizacja wielkoskalowych projektów modernizacyjnych w różnych sektorach gospodarki (przemysł lekki, ciężki, budownictwo, w tym projekty infrastrukturalne, usługi publiczne czy nawet rolnictwo) wymaga zaangażowania znacznych środków finansowych, których poważnym źródłem mogą być inwestorzy prywatni. Jednocześnie jest to korzystne dla biznesu, gdyż zmniejsza ryzyko inwestycji prywatnych, a zarazem zwiększa wiarygodność projektów inwestycyjnych dla instytucji kredytowych czy funduszy inwestycyjnych.
Partnerstwo publiczno-prywatne przybiera różne formy w zależności od stopnia zaangażowania sektora prywatnego i publicznego oraz poziomu ryzyka podejmowanego przez strony. Przede wszystkim są to kontrakty, których udziela się prywatnym przedsiębiorcom na wykonanie robót budowlanych lub świadczenie usług publicznych, na dostawę produktów na potrzeby państwa itp.
Na gruncie ukraińskiej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym, można wyróżnić następujące formy partnerstwa publiczno – prywatnego:
– umowy jako kontrakty administracyjne pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego a partnerem prywatnym na realizację społecznie niezbędnych rodzajów działalności;
– najem bądź dzierżawa, które powstają w związku z udostępnieniem przez państwo sektorowi prywatnemu nieruchomości, ale także przedsiębiorstw czy urządzeń produkcyjnych. Prywatny partner płaci w takim wypadku czynsz za użytkowanie składnika majątkowego stanowiącego mienie publiczne (w zależności od konkretnej sytuacji, umowa może przewidywać zakup mienia państwowego lub komunalnego po zakończeniu okresu najmu/dzierżawy);
– koncesje, które przewidują przyznanie przez państwo partnerowi prywatnemu prawa wykonywania przez pewien czas określonych w umowie funkcji oraz nadają mu odpowiednie uprawnienia do zapewnienia sprawnej realizacji celu koncesji (koncesja zawsze przewiduje zwrot obiektu partnerowi publicznemu, a własność wytworzonych produktów – o ile takie w konkretnym przypadku powstają – pozostaje przy partnerze prywatnym; w przypadku koncesji podmiot publiczny – oprócz osiągnięcia celu w postaci realizacji zadań publicznych – z reguły uzyskuje świadczenia pieniężne od koncesjonariusza);
– umowy o dystrybucję produktów, które są podobne do umów koncesji, jednak w przeciwieństwie do nich przewidują podział (dystrybucję) pomiędzy koncesjonariusza i partnera publicznego nie środków finansowych, lecz wytworzonych produktów;
– umowy o wspólnej działalności, w ramach których partner publiczny może brać stały, aktywny udział w działalności tworzonego wspólnego przedsiębiorstwa, a stopień tej partycypacji jest z reguły powiązany z wysokością jego zaangażowania kapitałowego. Do tej grupy zaliczyć można spółki publiczno-prywatne.
Według oficjalnych danych administracji państwowej i samorządowych organów wykonawczych, na Ukrainie na dzień 1 stycznia 2022 r. zawarto 193 umowy w warunkach PPP.
Organem, którego zadaniem jest kształtowanie i wdrażanie polityki państwa w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego, jest Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego i Handlu Ukrainy. Pełno ono funkcje zbliżone do tych, jakie na gruncie polskich przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym sprawuje obecne Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
autorzy:
Svitlana Nemertsalova – adwokat w Ukrainie, Michał Wojtyczek – adwokat