Jak mawiali starożytni Rzymianie – „Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko kiedy nie można jej podważyć” (łac.: „Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset”). Jak się jednak okazuje, współcześnie zagrożeniem dla pewności prawa, bezpieczeństwa obrotu oraz – finalnie – sprawności postępowania sądowego, są zarówno wadliwe definicje ustawowe, jak i brak jakichkolwiek definicji.
Celem świadczonej przez nas pomocy prawnej jest również korygowanie niedoskonałości techniki prawodawczej. Sporządzając, opiniując i negocjując umowy, staramy się maksymalnie uwzględnić interes Klienta, dostosowując treść umowy do jego indywidualnych potrzeb. Niejednokrotnie jednak na korektę samej treści umowy jest za późno, ponieważ ta została już podpisana, a sytuacja Klienta wymaga ochrony jego praw na drodze sądowej. Wówczas należy skupić się na racjonalnej, a zarazem korzystnej dla Klienta interpretacji umowy, ustaleniu taktyki procesowej oraz zgromadzeniu materiału dowodowego.
Jednym z przykładów zagrożeń spowodowanych brakiem definicji ustawowej, jest obowiązujący od 1 lipca 2023 roku art. 128(1)1kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z jego treścią, pismo procesowe wniesione przez profesjonalnego pełnomocnika powinno zawierać „wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe”. Ustawodawca nie zdefiniował przy tym, co należy rozumieć pod pojęciem „wyraźnego wyodrębnienia”, przez co już teraz obserwujemy pisma procesowe zawierające formułę: „Wyraźnie wyodrębniam następujące oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski: …”. Co więcej, ustawodawca nie zdefiniował również, czym są „oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski” i czy, na przykład, „oświadczeniem” jest również zaprzeczenie.
Omawiany problem, wbrew pozorom, nie ma charakteru jedynie teoretycznego. Ustawodawca wskazał w powyższym przepisie sankcję za zgłoszenie wniosku dowodowego w uzasadnieniu pisma procesowego. Wnioski takie uznaje się za niezgłoszone. Brak natomiast zastrzeżenia, jakie skutki wiążą się z sytuacją, w której w ocenie Sądu „oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski” nie zostały dostatecznie wyraźnie wyodrębnione w treści pisma procesowego. W tym zakresie nie ugruntowała się dotychczas żadna praktyka. Możliwe zatem, że w niektórych Sądach zapanuje wykładnia, zgodnie z którą naruszenie powyższych wymogów nie powoduje żadnych negatywnych konsekwencji, a w innych – że braki te uzasadniają zwrot pisma na podstawie normy art. 130(1a) § 1 kpc2, niepotrzebnie przedłużając postępowanie.
Podsumowując, z naszej strony niezmiennie deklarujemy dołożenie najwyższej staranności przy świadczeniu pomocy prawnej, w tym również przy sporządzaniu pism procesowych. Trudno natomiast uciec nam od oceny, że mimo „naprawczych” intencji ustawodawcy, wprowadzona nowelizacja może (przynajmniej przejściowo) mieć negatywny wpływ na sprawność postępowania cywilnego. Opierając się na naszej wieloletniej praktyce sądowej oraz mając na względzie profesjonalizm pełnomocników procesowych, uważamy przepis art. 128(1) kpc za zbędny. Wyrażamy przy tym nadzieję, że Sąd Najwyższy oraz sądy powszechne skorygują błąd ustawodawcy, nadając w swym orzecznictwie rozsądną treść normie art. 128(1) kpc.
Powołane wyżej przepisy:
[1] Art. 1281 Pismo wnoszone przez stronę zastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Jeżeli pismo zawiera uzasadnienie, wnioski dowodowe, zgłoszone tylko w tym uzasadnieniu, nie wywołują skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę.
[2] Art. 1301a§ 1. Jeżeli pismo procesowe wniesione przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący zwraca pismo bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.