Pomimo, że na Ukrainie trwa wojna, w ciągu ostatnich kilku lat wprowadzono nowe regulacje (zarówno rangi ustawowej, jak i szereg aktów wykonawczych), których celem jest poprawa sytuacji ekologicznej w kraju i zarazem współdziałanie w transgranicznych wysiłkach mających uchronić świat od katastrofy klimatycznej. Znaczna część tych zmian legislacyjnych dostosowuje prawo ukraińskie do standardów w zakresie ochrony środowiska obowiązujących już w Unii Europejskiej.
Transformacja ekologiczna dotyczy między innymi tak zasadniczych dziedzin, jak gospodarowanie odpadami i redukcja emisji zanieczyszczeń.
Wśród głównych aktów prawnych, jakie weszły w życie już w ostatnich latach, należy więc wymienić przede ustawę o gospodarce odpadami z dnia 20 czerwca 2022 r. Ustawa ta wpisuje się w kompleksową reformę gospodarki odpadami na Ukrainie. Wprowadza europejskie podejście do gospodarki odpadami, w tym zasady „rozszerzonej odpowiedzialności producenta”, recyklingu i ponownego wykorzystania odpadów. Ustawa ta ustala hierarchię postępowania z odpadami: zapobieganie powstawaniu, przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne formy odzysku (np. energii) i ostateczne unieszkodliwianie. Ustawa tworzy ponadto specjalne organy koordynujące politykę gospodarowania odpadami, a także przewiduje rozbudowę systemu zbierania i przetwarzania odpadów.
Z kolei ustawa z dnia 20 września 2022 r. o Państwowym Rejestrze Emisji i Transferu Substancji Zanieczyszczających tworzy system rejestracji i kontroli emisji zanieczyszczeń – tzw. Krajowy Rejestr Emisji i Transferu Zanieczyszczeń. Ustawa przewiduje obowiązek raportowania przez przedsiębiorstwa emisji substancji szkodliwych oraz tworzy mechanizmy kontroli zanieczyszczeń środowiska. Utworzony Rejestr zapewnia także publiczny dostęp do informacji o zagrożeniach środowiska, przyczyniając się do zwiększenia przejrzystości w zakresie ochrony środowiska.
Ustawa o ograniczeniu obrotu toreb plastikowych na terytorium Ukrainy z dnia 1 czerwca 2021 r. ma na celu ograniczenie stosowania toreb plastikowych i ograniczenie ich szkodliwego wpływu na środowisko. Ustawa reguluje obrót toreb plastikowych na terytorium Ukrainy, określa wymagania dotyczące ich produkcji, dystrybucji i użytkowania, a także określa odpowiedzialność za naruszenia jej norm.
W 2023 roku w Radzie Najwyższej został zarejestrowany projekt ustawy „o ograniczeniu obrotu produktami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych”, zakazującej lub ograniczającej stosowanie niektórych wyrobów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, będących istotnym źródłem zanieczyszczenia środowiska. Projekt wprowadza m.in. obowiązki w zakresie odpowiedniego znakowania produktów zawierających tworzywa sztuczne oraz wprowadza surowe sankcje za łamanie nowych przepisów. Regulacja jest częścią szerszej inicjatywy mającej na celu zmniejszenie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi i zachęcenie do stosowania materiałów alternatywnych. Ten ostatni akt nie doczekał się jednak na razie uchwalenia.
Z pewnością trwająca wojna nie daje sprzyjających warunków dla wdrażania na szczeblu krajowym przedsięwzięć ekologicznych, które przecież z reguły wymuszają wprowadzanie istotnych i wymagających znaczących inwestycji zmian w poszczególnych gałęziach gospodarki. Tym bardziej z uznaniem należy spoglądać na dążenie Ukrainy do wdrożenia europejskich standardów zrównoważonego rozwoju i na podejmowane w tym zakresie przez organy władzy publicznej konkretne kroki legislacyjne.
autorzy:
Svitlana Nemertsalova – adwokat w Ukrainie
Michał Wojtyczek – adwokat, kierujący działem Ukrainian Desk
Niniejszy wpis zawiera ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Nie stanowi porady prawnej ani rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Z uwagi na unikalny charakter każdego stanu faktycznego oraz zmienność stanu prawnego, w celu udzielenia porady prawnej zalecamy zwrócenie się o pomoc do kancelarii.