Rok 2025 przynosi przedsiębiorcom nowe wyzwania wynikające z Ustawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnieniu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze”. Zasadnicza część jej przepisów wchodzi w życie w dniu 28 czerwca. Ustawa jest implementacją unijnej Dyrektywy 2019/882 w sprawie wymogów dostępności produktów i towarów z dnia 17 kwietnia 2019 r. Poniżej wyjaśniamy, jakie zmiany czekają przedsiębiorców i kogo dotyczą.
- Cele nowych przepisów.
Ustawa o dostępności wprowadza regulacje mające dwa główne cele. Po pierwsze, chodzi o ułatwienie przepływu towarów i usług między państwami członkowskimi poprzez ujednolicenie wymogów dostępności, co ma zwiększyć ich podaż i dostępność, Drugim założeniem jest zapewnienie łatwiejszego dostępu do kluczowych produktów i usług poprzez wprowadzenie rygorów prawnych.
Przepisy dotyczą wybranych sektorów, takich jak nowe technologie, bankowość, usługi płatnicze, sprzęt komputerowy, oprogramowanie, e-booki, smartfony czy e-commerce.
Obowiązki wynikające z Ustawy o dostępności dotyczą określonych grup przedsiębiorców. Generalnie rzecz biorąc, dostosować się do nich powinni producenci, importerzy, dystrybutorzy produktów wskazanych w Ustawie, jak też usługodawcy – w odniesieniu do wyszczególnionych w Ustawie usług.
Zakres przedmiotowy regulacji wskazuje art. 3 Ustawy – obejmuje on konkretne produkty i usługi, głównie związane z nowymi technologiami i sektorami „wrażliwymi”. Nie każdy przedsiębiorca będzie jednak zobowiązany do zmian – kluczowe jest, czy jego działalność mieści się w katalogu określonym w Ustawie oraz czy nie podlega on enumeratywnym wyłączeniom.
Zgodnie z art. 4 Ustawy, przepisów nie stosuje się do mikroprzedsiębiorców (nawet jeśli ich działalność pokrywa się z zakresem przedmiotowym Ustawy), a także do niektórych usług, np. związanych z mapami, geoportalami czy komunikacją miejską i pasażerskimi przewozami lokalnymi.
- Rozumienie „dostępności”
Pojęcie to definiuje art. 5 pkt 4 Ustawy. Na jego gruncie „dostępność” jest to właściwość produktu lub usługi, która umożliwia korzystanie z nich przez osoby ze szczególnymi potrzebami (np. z niepełnosprawnościami) na równi z innymi użytkownikami. Osiąga się to poprzez tzw. projektowanie uniwersalne, czyli dostosowanie od podstaw produktów do potrzeb wszystkich użytkowników, przy czym usprawnienia mają być racjonalne, co oznacza, że zmiany mają być zgodne z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych, nie obciążając przedsiębiorcy nadmiernie.
Niestety, niejasne sformułowania użyte w Ustawie mogą prowadzić do trudności interpretacyjnych. W praktyce wiele będzie zależeć od wykładni organów administracji i orzecznictwa, co może rodzić niepewność dla przedsiębiorców.
- Nowe obowiązki przedsiębiorców
Obowiązki różnią się w zależności od roli przedsiębiorcy.
Najszerszy zakres obowiązków mają producenci (art. 7 i nast.), którzy są m.in. zobligowani do zapewnienia zgodności produktów z wymogami dostępności (np. terminali – art. 9), przeprowadzenia oceny zgodności (art. 23), czy przekazywania odpowiednich informacji konsumentom (art. 26).
Z kolei usługodawcy (art. 12) muszą zapewnić przekazywanie informacje o oferowanych usługach w sposób zrozumiały, za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego (np. wzrok i słuch).
Importerzy i dystrybutorzy (art. 29-30) odpowiadają za zgodność produktów z wymogami przewidzianymi ustawą o dostępności. Mogą być traktowani jak producenci, jeśli wprowadzają produkt pod własną marką lub modyfikują go w sposób wpływający na dostępność.
Nieprecyzyjne pojęcia, takie jak „sposób zapewniający zrozumiałość”, mogą komplikować stosowanie przepisów, co wymaga od przedsiębiorców szczególnej uwagi.
- Skarga konsumenta
Konsument ma prawo złożyć skargę, jeśli produkt lub usługa nie spełnia wymogów dostępności. Skargę można zgłosić na piśmie, ustnie (telefonicznie lub do protokołu) albo elektronicznie, jeśli przedsiębiorca wskazał taką możliwość.
Przedsiębiorca ma 30 dni na odpowiedź na skargę (60 dni w sprawach skomplikowanych). Brak odpowiedzi oznacza uznanie skargi za zasadną.
- Konsekwencje naruszeń
W przypadku stwierdzenia naruszeń, Prezes PFRON lub inny organ może:
- nakazać dostosowanie produktu/usługi do wymogów Ustawy,
- zakazać wprowadzania produktu na rynek lub świadczenia usługi,
- nakazać wycofanie produkt z obrotu,
- nakazać powiadomienie konsumentów o niezgodnościach.
Dodatkowo, przedsiębiorcy mogą zostać ukarani karami pieniężnymi – do 10-krotności przeciętnego wynagrodzenia lub 10% rocznego obrotu, w zależności od skali naruszenia i jego wpływu na konsumentów.
- Podsumowanie
Ustawa o dostępności to krok w stronę większej inkluzywności, ale także nowe wyzwanie dla przedsiębiorców. Dostosowanie się do przepisów wymaga nie tylko analizy zakresu działalności, ale też uważnego śledzenia interpretacji niejasnych regulacji. Warto już teraz zweryfikować, czy Państwa firma podlega nowym obowiązkom i podjąć kroki w celu ich realizacji, bo czasu do wejścia w życie zasadniczej części nowych regulacji pozostało niewiele czasu.
Wątpliwości związane z wejściem w życie nowych przepisów tzw. Ustawy o dostępności komentowaliśmy także dla Pulsu Biznesu z dnia 12 marca b.r. – osoby z wykupioną subskrypcją do internetowego wydania Pulsu Biznesu mogą zapoznać się z treścią całego artykułu tutaj:
https://www.pb.pl/ustawa-o-dostepnosci-firmy-beda-mialy-pod-gorke-1237749
autori:
Maciej Oczkowski – adwokat
Michał Wojtyczek – adwokat
Niniejszy wpis zawiera ogólne informacje na temat omawianego zagadnienia prawnego. Nie stanowi porady prawnej ani rozwiązania konkretnej sprawy bądź problemu prawnego. Z uwagi na unikalny charakter każdego stanu faktycznego oraz zmienność stanu prawnego, w celu udzielenia porady prawnej zalecamy zwrócenie się o pomoc do kancelarii.